In het pakweg 175-jarig bestaan heeft de Brielse Maskerade een hele ontwikkeling doorgemaakt. In de loop van de tijd groeide het van een spontaan volksfeest uit tot een spectaculair slotstuk van de jaarlijkse winkelweek. Vandaag de dag is de Maskerade een feest op pakjesavond waarbij burgers gemaskerd en onherkenbaar op straat protesteren over iets in de lokale of wereldpolitiek of om andere ludieke uitingen doen.

De eerste bron in de archieven waarin het verkleden wordt genoemd stamt uit 1850, toen burgemeester Lette in een venijnige machtsstrijd verwikkeld raakte met de nieuw benoemde politiecommissaris Bruininck. De commissaris had vernomen dat ,,in deze stad de gewoonte bestaat dat op den St. Nicolaas avond sommigen uit de lagere volksklasse verkleed door de straten loopen en zich aan ongeregeldheden schuldig maken’’. Het was het stadsbestuur bekend dat het ‘reeds sints onheuglijke jaren gebruikelijk was dat eenige jongelingen uit den minderen stand op den bewuste avond zich vermaakten met zich te verkleeden en aldus de straten door te trekken.’ Tegen de wil van burgemeester Lette verbood de commissaris het feest, wat de jeugd aangreep om juist wat kwajongensstreken uit te halen.

Regelgeving

Rond 1870 was het feest in Brielle verder uitgegroeid en werd het alsnog door regelgeving omgeven. Het was verplicht dat ‘een ieder die zich bij de viering van den St. Nicolaas avond gemaskerd of met onkenbaar gelaat op straat zal willen vertoonen, zich daartoe met opgaaf van zijnen naam, aan den Commissaris van Politie in deze gemeente zal behooren aan te geven en dat elke gemaskerde het bewijs van gedane aangifte steeds bij zich zal moeten hebben en zich, op verlangen der beambten der politie, terstond zal moeten ontmaskeren of kenbaar maken.’ Overbodig waren de voorschriften niet, want de avonden gingen altijd gepaard met flink wat drank en dat leidde meer dan eens tot geweld. In 1873 vochten twee Torpedisten een ruzie uit, waarbij ze elkaar met een mes te lijf gingen. Maar over het algemeen heerste er op Sinterklaasavond een gemoedelijke sfeer in de binnenstad.

VVV

Vanaf 1929 werd in samenwerking met de VVV een jaarlijkse feestweek georganiseerd. Het winkelend publiek werd gelokt met versierde etalages, een loterij met mooie prijzen en de Maskerade als opwindende afsluiting. Vele honderden toeschouwers keken jaarlijks naar de tientallen deelnemers die door de binnenstad liepen. Ondanks de vaak gure decembermaand viel de Maskerade zelden in het water.

De jaren 50

De jaren vijftig vormde het gouden decennium voor de Maskerade. Het was drukker dan ooit tevoren en de deelnemers kwamen steevast met originele thema’s. De kritiek op de gemeentepolitiek deed halverwege de jaren de jaren vijftig zijn intrede. Die ontwikkeling van ongedwongen lol maken naar ludiek protest zette zich in de jaren zestig gestaag door.

Jaren 70 tot nu

Vanaf de jaren ’70 kwam de klad in de traditie. Het ene jaar trok meer belangstelling dan het andere, en diverse pogingen werden in het werk gesteld om de Maskerade levend te houden.

Stichting Kunst en Cultuur Brielle stelde alles in het werk om de Maskerade weer nieuw leven in te blazen. Zij zorgde ervoor dat de traditie in 2016 op de lijst van Immaterieel Erfgoed Nederland werd bijgeschreven. Dit resulteerde erin dat de Maskerade weer druk werd bezocht in de jaren vanaf 2016.

Op 5 december kunnen deelnemers zich aanmelden, waarna ze om 19:00 in optocht door de binnenstad trekken en elk op een eigen plek hun protest kunnen laten horen en zien.

Tekst: Bob Benschop, Streekarchief Voorne-Putten. Het Streekarchief Voorne-Putten is de bewaarplaats voor het papieren erfgoed van de regio. Neem gerust een kijkje op de website.

—

Alles weten over de Brielse Maskerade door de jaren heen? Kijk dan ook eens op de website van Rens van Adrighem: